Canlılar incelendiğinde özelliklerinin çok farklı olduğu
gözlenir. Bu farklara rağmen birbirlerine benzeyenleri bir araya toplayarak gruplandırmak mümkündür. Canlıların benzer özelliklerine göre gruplandırılmasına sınıflandırma denir. Hayvanlar ve bitkiler bir düzen içinde sınıflandırılır.
İlk sınıflandırmayı yapan Aristoteles bitkileri otlar, çalılar,
ağaçlar; hayvanları ise yaşadıkları yere göre karada, suda ve havada yaşayanlar şeklinde gruplandırmıştır. Aristoteles bu sınıflandırmayı canlıların dış görünüşlerine göre yapmıştır. Günümüzdeki sınıflandırmada ise canlıların bütün özellikleri göz önünde bulundurulur. Örneğin yarasanın kanatlarına bakarak onu kuşlar sınıfında incelemek mümkün değildir. Yarasa bütün özellikleriyle bir memeli hayvandır.
Canlılarda sınıflandırma doğal ve yapay sınıflandırma olmak üzere iki çeşittir. Günümüzdeki sınıflandırma ise doğal sınıflandırmadır.
BİTKİLER
Çiçekli ve çiçeksiz bitkiler olmak üzere iki grupta incelenir
Çiçeksiz Bitkiler: Adı üstünde çiçekli olmayan bitkilerdir.Kendi arasında ikiye ayrılır.
1)Kara yosunları: İletim demetleri yoktur. Eşeyli ve eşeysiz üremeyle çoğalırlar.
2)Eğrelti otları: İletim demetleri vardır. Gerçek kökleri yoktur. Eşeyli ve eşeysiz üremeyle çoğalırlar.
Çiçekli bitkiler: İyi gelişmiş iletim sistemleri vardır. Üreme organları çiçek şeklinde özelleşmiştir. Açık ve kapalı tohum olmak üzere iki grupta incelenir.
a)Açık tohumlular: Her zaman yeşildirler. Çiçekleri daima tek eşeylidir. Tohumları daima çok çeneklidir.
b)Kapalı tohumlular: En gelişmiş bitki sınıfıdır. Her zaman yeşil değildirler. Çiçeklerinde çanak ve taç yaprak farklılaşması vardır. Kapalı tohumların iki önemli sınıfı vardır.
#Tek çenekliler: Embriyolarında tek çenek yaprağı taşırlar. Otsu bitkilerdir. Tek ya da çok yıllık olabilirler. Saçak kök sistemi bulunur.
#Çift çenekliler: Embriyolarında iki çenek yaprağı taşırlar. Otsu ve odunsu bitkilerdir. Tek ya da çok yıllık olabilirler.
HAYVANLAR
Çok hücreli canlılardır, aktif hareket ederler. Omurgalı ve omurgasız olmak üzere iki grupta incelenir.
A)Omurgalılar: Vücutlarının sırt tarafında bir sinir kordonu bulunur. İskelete bağlı kaslar hareketi sağlar. Hepsinde beyin ve beyini koruyan kafatası vardır. Dolaşım sistemleri kapalıdır. Çoğu ayrı eşeylidir. Balıklar, kuşlar, kurbağalar, sürüngenler ve memeliler olmak üzere beş sınıfa ayrılırlar.
1)Balıklar: Vücutları pullarla örtülüdür. İç iskelet kemikten ya da kıkırdaktan oluşmuştur. Solungaç solunumu yaparlar. Kalpleri iki odacıklıdır. Kalplerinde sürekli kirli kan bulunur. Vücutlarında temiz kan dolaşır. Soğukkanlı hayvanlardır. Örnek: köpek balığı, alabalık, sazan.
2)Kuşlar: Akciğer solunumu yaparlar. Kalpleri dört odacıklıdır. Sıcakkanlıdırlar, vücut tüylerle kaplıdır. Tüysüz olan bölgeler pullarla örtülüdür. Dişleri yoktur. Örnek:martı, bülbül, tavuk, ördek, deve kuşu
3)Kurbağalar: Larvalar solungaç solunumu, erginleri akciğer ve deri solunumu yaparlar. Kalpleri üç odacıklıdır. Vücutlarında karışık kan dolaşır. Soğukkanlıdırlar Örnek: semender, kuyruklu kurbağa, su kurbağası.
4)Sürüngenler: Akciğer solunumu yaparlar. Kalpleri üç odacıklıdır.
(timsah hariç).Soğukkanlıdırlar. Vücut keratinle kaplı olduğundan kurudur. Örnek: yılan, timsah, kaplumbağa, kertenkele
5)Memeliler: Akciğer solunumu yaparlar. Kalpleri dört odacıklıdır.
Sıcakkanlı hayvanlardır. Sinir sistemleri çok gelişmiştir. Örnek: fare, yarasa, kirpi, insan,balina.
B)Omurgasızlar
Süngerler, sölenterler, solucanlar, yumuşakçalar, eklembacaklılar ve derisi dikenliler olmak üzere gruplandırılmışlardır.
a) Süngerler: Yapısını oluşturan hücreler arasında iş bölümü vardır. Hücresel farklılaşma görülmesine karşın hücrelerde doku oluşturmak için iş bölümü yoktur.
b) Sölenterler: Bu şube üyeleri oyu bir kese gibi düzenlenmiş tek açıklı sindirim boşluklarına sahiptirler. Örnek: deniz anası, hidra, mercanlar.
c) Yassı solucanlar: Sinir ve üreme sistemlerine sahiptirler. Örnek:
tenya, planarya
d) Yuvarlak solucanlar: Bitki ve hayvanlarda parazit yaşarlar. Örnek:
bağırsak solucanı.
e) Böcekler: Vücutlarının tamamı epidermisin salgıladığı kitin ile kaplıdır. Trake solunumu yaparlar.
CANLILARDA BESLENME İLİŞKİLERİ
Besleme sistemine göre canlılar üreticiler(ototroflar) ve tüketiciler(heterotroflar) olmak üzere iki grupta incelenir. Üretici canlılar(ototroflar) kendi besinlerini yapar. Tüketiciler(heterotroflar) besinlerini kendileri yapamaz. Doğrudan veya dolaylı olarak ototrof canlılardan sağlar.
OTOTROF BESLENME
Kendi besinini kendisi sentezleyebilen canlılara ototrof (üretici) canlı denir. Enerji sayesinde inorganik maddelerden organik madde sentezleyebilirler.Rneğin bitkiler fotosentez yaparak kendi besinlerini kendileri üretirler dolayısıyla ototrof canlılardır.
HETEROTROF BESLENME
İnorganik maddelerden organik besin yapamayan, organik besinleri hazır olarak alan canlıların beslenme biçimine heterotrof beslenme denir. Böyle beslenen canlılara dış beslek veya tüketiciler adı verilir.
HEM OTOTROF HEM HETEROTROF BESLENME
Sinekkapan ve ibrik otu gibi böcek yiyen bitkiler fotosentezle organik madde yapar. Ayrıca yakaladıkları böcekleri salgıladıkları enzimlerle hücre dışında sindirirler. Daha sonra bu besinleri emerler.
Fen Bilgisi ve Teknoloji Dersi EĞİTİM SUNULARI
.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder